Regulacija rijeke Bosne u Sarajevskom polju

Sliv rijeke Bosne je najnaseljeniji podsliv rijeke Save sa 1.820.000 stanovnika i najrazvijenijom industrijom u BiH. Poplave su ekstremni događaji koji utiču na stanovništvo, društvene, privredne i ekološke sisteme. Problem poplava aktualiziran je nakon nekoliko velikih poplava, posebno u BiH nakon one u maju 2014, koje su se dogodile nakon kontinuiranih višednevnih padavina. Uzroci poplava su brojni, a generalno, poplave i prateće štete izazivaju prirodne pojave i vještački – ljudski utjecaji, posebno urbanizacija i pritisci koje izaziva stanovništvo svojim aktivnostima. Aktuelne klimatske promjene upravo se najviše manifestuju povećanom učestalošću i veličinom poplava i suša. Sarajevsko polje je područje ugroženo poplavama od rijeke Bosne i njenih pritoka: Željeznice, Zujevine, Dobrinje i Miljacke. Zbog izrazito plitkih prirodnih korita svih ovih aluvijalnih vodotoka, bujica sa oboda i visokog nivoa podzemnih voda u samom polju, na ovom području prirodno dolazi do čestih poplava.

Ukupna dužina regulacije koju pokriva projekat „Regulacija rijeke Bosne u Sarajevskom polju" iznosi oko 10 km, od čega se 7,9 km odnosi na korito Bosne, a ostatak otpada na regulisanje ušća pritoka u Bosnu u okviru glavnog projekta na ovom potezu. Regulacija se proteže se od ušća rijeke Željeznice uzvodno (naselje Otes), do naselja Reljevo nizvodno, obuhvatajući još i naselja Osjek, Butila i Dobroševiće.

Prva dionica sa kojom se krenulo u izgradnju regulacije rijeke Bosne u Sarajevskom polju je dionica od ušća Miljacke do ušća Željeznice ukupne dužine cca 4 km. Obzirom da se radi o velikim sredstvima potrebnim za realizaciju ovako obimnog projekta, Agencija je projekat Regulacija Bosne u Sarajevskom polju kandidovala za finansiranje putem IPA sredstava (predpristupnih fondova EU). Zbog velikih šteta od poplava, Delegacija Evropske Komisije u BiH je prihvatila projektni prijedlog Agencije i odobrila finansijsku podršku implementaciji projekta u iznosu od 3.400.000 € iz granta IPA 2011 (3.200.000 € za radove i 200.000 € za nadzor).

Agencija za vodno područje rijeke Save Sarajevo je za projekat Regulacija rijeke Bosne u Sarajevskom polju do sada obezbjedila više od 2 miliona KM. Finansijsko učešće Agencije u ovom velikom projektu je bilo sljedeće: Najprije je obezbjeđeno 250.000 KM za izradu prvo idejnog, a zatim i glavnog projekta i njihove revizije, elaborata eksproprijacije i drugih dokumenata. Zatim tu je i finansijsko učešće u rješavanju imovinsko-pravnih odnosa u postupku izdavanja građevinskih dozvola gdje je Agencija participirala sa 700.000 KM uz milionski iznos koji je obezbjedila prvenstveno općina Ilidža, a zatim i općina Novi Grad. Takođe Agencija finansira i izgradnju regulacije na dvije dionice u ukupnoj dužini od 700 metara, za šta je obezbjeđeno 1.150.000 KM kroz Plan i finansijski plan Agencije.

Zbog velikog obima, potrebni radovi podjeljeni u 7 dionica i to 5 dionica koje se finansiraju iz granta IPA 2011 i 2 dionice koje je finansirala Agencija za vodno područje rijeke Save. Radovi na cijelom potezu su izvedeni kvalitetno i u skladu sa odobrenim dinamičkim planom, na što su uticali i povoljni vremenski i hidrološki uslovi u proteklom periodu.

Ukupno su se radovi izvodili na sljedećim dionicama:

Izvedene dionice

Regulirano korito se izvelo sa kompleksnim trapeznim normalnim profilom sa obostranim bermama širine 5 m. Dno korita se ne oblaže, već se njegova forma održava fiksacijskim pragovima. Na mjestu ušća Miljacke dno korita rijeke Bosne širi se sa uzvodnih 30 m na nizvodnih 35 m. Na mjestu ušća Zujevine širina dna korita rijeke Bosne se širi sa uzvodnih 25 na nizvodnih 30 m. Trapezni profil je kombiniran s nagibima kosina 1:2. Na visini 2,5 m od dna regulacije su s obje strane predviđene berme širine 5 m i u poprečnom nagibu prema koritu od 1,0%. Uloga bermi je višestruka:

• Služe kao ribarska staza/šetnica za malih i srednjih voda
• Omogućuju lakše održavanje korita
• Omogućuju propuštanje VV, povećanjem proticajnog profila, uz zadržavanje relativno uske širine dna za male i srednje vode
• Doprinose stabilnosti kosina

Kosine se oblažu do visine 2,5 m (na najvećem dijelu trase, osim oko mostova to se odnosi na donju kosinu od dna korita do berme). Usvojena je obloga predfabrikovanim betonskim heksagonalnim prizmama. Ispod prizmi je šljunčani drenažno-tamponski sloj od 20 cm i tanki geotekstil sa ulogom filtra. Ploče se temelje na betonskom temelju dubine 80 cm, a s gornje strane su „učvršćene" betonskim vijencem visine 34 cm.